W I LO im. Stanisława Wyspiańskiego w Szubinie obchodziliśmy Święto Narodowe #3 Maja ustanowione w 1919 roku w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja.

Ustawę Rządową z dnia 3 maja potocznie znaną jako Konstytucja 3 maja – uchwalono 3 maja 1791 roku. To druga na świecie po konstytucji Stanów Zjednoczonych z 1787 roku i pierwsza w Europie konstytucja regulująca strukturę organizacyjną państwa oraz prawa i obowiązki obywateli. Głównymi jej autorami byli Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj. Ustawa Rządowa z dnia 3 maja to tylko fragment całego szeregu ustaw uchwalonych przez Sejm Wielki obradujący w latach 1788-1792.

Preambuła

„W imię Boga w Trójcy Świętej jedynego Stanisław August z bożej łaski i woli Narodu Król Polski, Wielki Książe Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kijowski, Wołyński, Podolski, Podlaski, Inflantski, Smoleński, Siewierski i Czerniechowski wraz z stanami skonfederowanymi, w liczbie podwójnej Naród Polski reprezentującymi (...)”

Niestety z wypowiedzi telewizyjnych znanych postaci życia publicznego można wysnuć wniosek, iż tekstu konstytucji nigdy nie czytali. Zewsząd słychać głosy uwielbienia tak ateistów jak i demokratów, ale mało kto zauważa, że ustawa wprowadzała państwo wyznaniowe, a demokrację ograniczała. Oczywiście jest to stwierdzenie faktu, a nie analiza tego, co wprowadzała ustawa. Ocena dawnych wydarzeń w oparciu o organizację życia społecznego współczesnego świata jest metodologicznym błędem nazywanym anachronizmem. Konstytucję uchwalono na drodze quasi zamachu stanu w wykonaniu Stronnictwa Patriotycznego w porozumieniu z królem Stanisławem Augustem Poniatowskim. Przygotowania trwały od dłuższego czasu, ale wszystko trzymano w ścisłej tajemnicy. Większość stronników opozycyjnej frakcji hetmańskiej, która była wrogiem wprowadzanych reform nie wróciła jeszcze z ferii wielkanocnych i nie brała tym samym udziału w obradach. W obecności 1/3 posłów, wbrew regulaminowi i bez zapoznania zgromadzonych w projektem przystąpiono do dyskusji.

I. Religia panująca.

”Religią narodową panującą jest i będzie wiara święta rzymska katolicka, ze wszystkimi jej prawami. Przejście od wiary panującej do jakiegokolwiek wyznania, jest zabronione pod karami apostazyi. Że zaś taż sama wiara święta przykazuje nam kochać bliźnich naszych; przeto wszystkim ludziom, jakiegokolwiek bądź wyznania, pokój w wierze i opiekę rządową winniśmy; i dla tego wszelkich obrządków i religii wolność w krajach polskich, podług ustaw krajowych, warujemy”.

Monarchia elekcyjna została zmieniona na monarchię dziedziczną. Tym samym zmieniono ustrój Rzeczypospolitej na monarchię konstytucyjną. Po królu Stanisławie Auguście Poniatowskim panować miał przedstawiciel dynastii saskich Wettynów. Konstytucja ograniczyła demokrację szlachecką oraz odbierała prawo głosu i decydowanie w sprawach państwa szlachcie, która nie posiadała ziemi. Zlikwidowano konfederacje i liberum veto, które od 1652 roku zostało wypaczone w postaci zrywania sejmów. Mieszczanom ułatwiono nobilitację, nadano nietykalność osobistą i prawo kupowania dóbr ziemskich z możliwością awansu na niższe stopnie oficerskie i urzędy. Chłopi znaleźli się pod opieką prawa.

Władzę w kraju podzielono na prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Władzę prawodawczą sprawował sejm, który składał się z izby poselskiej (204 posłów i plenipotentów miast królewskich) i senatu (132 senatorów – wojewodowie, kasztelanowie, ministrowie, biskupi). Władza wykonawcza należała do króla i Straży Praw (rada ministrów – król, prymas, marszałek sejmu, następca tronu, 5 ministrów).

V. Rząd czyli oznaczenie władz publicznych.

  „Wszelka władza w społeczności ludzkiej początek swój bierze z woli narodu. Aby więc wolność obywatelską, porządek społeczności i całość państw Rzeczypospolitej na zawsze zabezpieczyć; trzy władze rząd narodu polskiego składać powinny i z woli prawa niniejszego na zawsze składać będą; to jest: władza prawodawcza w stanach zgromadzonych; władza najwyższa wykonawcza w królu i straży, i władza sądownicza w juryzdykcyach na ten koniec ustanowionych lub ustanowić się mających”.

Wiele przepisów nie zostało zawartych w tekście Ustawy Rządowej z dnia 3 maja, gdyż jak wspomniano stanowi ona jedynie fragment uchwalonych wtedy praw. Dla przykładu Rzeczpospolita Polska to nazwa ustanowiona dopiero w 1791 roku na mocy Ustawy Rządowej z dnia 3 maja, a dokładniej na mocy przepisów wykonawczych do Konstytucji 3 maja, uchwalone przez Sejm Czteroletni z dnia 20 października 1791 - Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów. Do tego roku funkcjonowała Rzeczpospolita Obojga Narodów (1569-1795) złożona z Korony Królestwa Polskiego (1386-1795) i Wielkiego Księstwa Litewskiego (1240-1795).
Konstytucja 3 maja została obalona przez konfederację targowicką i wojnę polsko – rosyjską w 1792 roku.

Materiał: Piotr Szybowicz

Powrót Drukuj

LOKALNY HIT

Szkolenie z pierwszej pomocy

49PLN

Szkolenia p.poż.

od 50PLN

Zdjęcia do dokumentów

35,00 złPLN

Bezpłatne kontrolowanie sprawności układu kierowniczego

Bezpłatne kontrolowanie sprawności amortyzatorów

Szkolenie okresowe pracowników

49PLN

Fotoobraz na płótnie 50x70

121,00 zł PLN

Zadaj pytanie

20PLN